Asansör Kazaları İle Neden Karşılaşıyoruz?
Biz üreticiler bu kurallara uygun asansör ekipmanları imal ederiz.
Asansör muayene mühendisleri de bu standartlara uygun denetleme gerçekleştirir.
Bu standartların zaman içinde değişebileceğinden bahsetmiştik. Bu sebepten dolayı hali hazırdaki asansörler uygulandıkları standartlara göre farklılıklar gösterebilir. Hatta kimi eski asansörler CE ve asansör standartlarına uygun olmayabilir kimi asansörler 81-1 uygun kimi asansörler 81-1-a3 göre üretilmiş ve montajı yapılmış ve son yıllardaki asansörler de 81-20 ve 81-70 kurallarına göre imal edilmiş ve monte edilmiştir.
Hangi standart ve yönetmelikte üretilmiş ve monte edilmiş olursa olsun doğru ve kurallara uygun ruhsatlanmış ve tam anlamıyla bakımı yapılmış bir asansör güvenlidir ve kullanıcı hataları sonucu oluşan kazalar haricinde kaza ile karşılaşılmaz. Güvenlik kuralları gelişimi ile ilgili bir örnek vermek istiyorum. Eğer bir asansör seyrini tamamladıktan sonra kat hizasından yukarıda veya aşağıda durup kapıyı açıyorsa bu fark kilit açılma bölgesi ile sınırlı olacağı için sadece inme binme esnasında ayak takılıp düşme ya da tekerlekli sandalyedeki yolcu için düşme tehlikesi şeklinde ortaya çıkar. Fakat bundan başka bir sakınca doğurmaz. Sözgelimi kabin Kat hizasından 5 santimetre yüksek veya alçakta duruyor ve kapıyı açıyorsa standartları oluşturan kurul bu durumu düzeltmek için en 81-1 ve en 81-2 olan standartlara ek yaparak daha önce yaptıkları diğer iki eklemeden sonra ek A3 maddelerini yürürlüğe sundular. bu standart bizim ülkemizde 2012 yılında yürürlüğe girdi. Birçok değişiklik ile birlikte biraz önce bahsi geçen kat hizasından alçak veya yüksek durmaları +-1 santimetre hassasiyet ile sınırlandırdı ve katta inme binme esnasında oluşabilecek +-2 santimetre kat hiza sapmalarını da anlık seviye yenileme ile düzeltme mecburiyeti getirdi.
Seviye yenileme işlemi kapı açık yapılması gerektiği durumlar için kapı emniyet zincirlerini geçici köprüleme yapılması gereği ortaya çıktı.
Kapı köpürleme işlemi için de ayrı bir güvenlik ekipmanı zorunluluğu ortaya çıktı. Ayrıca bu durum kapı açık kabin hareketi gibi yeni bir risk doğurdu. Böylelikle istem dışı kabin hareketi terimi ve tehlikeli durumu ortaya çıkmış oldu. İngilizce istem dışı kabin hareketi baş harfleri ile UCM terimi biz asansör camiasına kazandırıldı. Böylelikle üretici ve montajcının bir görevi de UCM önleme olarak gerçekleşti. Kapı açıkken inme binme esnasında seviye kayıplarını düzeltmek isterken motor freni açılıp seviyeleme için kontrol panosu tarafından motor hareket ettirilir. Bu esnada bazı teknik sebeplerden kabin kapı açık fazla hareket edebilir. Bu durum kapıda sıkışma şeklinde kazalara neden olabilir. Böyle bir durumu bir tertibatın algılaması ve önlemesi gerekir. Bu tertibatlar sapasağlam ve bakımcı personel tarafından düzenli olarak kontrol edilmelidir. Bu tertibat iptal edilmiş ise UCM sonucu oluşan kazalar önlenemez. Eğer biz bakımcı personel, bina yöneticisi ve Kural koyucu ve kuralları denetleyen yöneticiler olarak UCM önleme ekipmanlarını varlığını ve sağlamlığını kontrol ederek bu tür kazalara engel olabiliriz. Yani UCM önleme ekipmanları iptal edilmemeli ve sürekli olarak kontrol edilmelidir.
Türkiye'de Asenkron makineli Bir asansör UCM güvenlik tertibatı hız regülatörü makine dairesi kasnağına ekleme yapılan bir elektrikli sistem ile gerçekleştirilmektedir. Bu sistem asansör çalışmadan önce araç park freni gibi davranarak devreye girdiği zaman kabin hareketini izin verir, motor hareket ettirilir, kabin istenen durağa gittikten sonra tekrar ucm önleme tertibatı devreye girerek kabin hareketini kilitler. Eğer kabin yüksek hızda harekette iken elektrik kesintisi meydana gelirse bir UPS tarafından bu ucm önleme tertibatı belli bir süre daha beslenmek zorundadır. Uygulamada UPS olmadığı durumlarda ya da UPS bozuksa devre dışı bırakılmışsa UCM güvenlik tertibatı da iptal edilmek zorunda kalınmaktadır. Bunun sebebi kabin yüksek hızlı hareket ederken elektrik kesintisi meydana geldiğinde UCM ekipmanının da elektriği kesildiği için hız regülatörü fren blokunu devreye sokmaktadır. Bu durum gereksiz ani frenlemeye sebebiyet verecektir. Bunu engellemek için bakım personeli UCM ekipmanını devre dışı bırakmaktadır. Bu da UCM kaynaklı kazalara sebebiyet verebilir.
Bir sebebden motor balatalı freni gevşemiş kaçırıyor ise asansör inme binme esnasında istem dışı kapı açık hareket edebilir. Böyle bir durumda da UCM tertibatı kazaları önleyici çok önemli bir rol oynar.
Aşırı yük sistemlerinin düzgün çalışmaması veya bakımcı personel tarafından iptal edilmesi en önemli asansör kaza sebeplerinden birisidir. Aşırı yük devreye girmediği durumda tehlikeli kabin hareket yüküyle çalışan asansör çok ani hızlanma sonucu kazalara sebebiyet verebilir. Böyle bir durumda hız regülatörü ve paraşüt sistemi devreye girmelidir.
Bazı arızalı durumlarda asansörler sınır kesicileri de geçip en alt ve en üst noktalara ulaşmış olabilir. Böyle bir durumda arıza personeli pano el kumandası ile kabini hiçbir emniyet devresi köprülemesi yapmadan hareket ettirebilmelidir. Bu düzenek montaj personelinin projeye uygun bağlantı yapmaması sonucu devrede değilse arıza elemanı emniyet devrelerini kablo ile köprüleyerek kabini hareket ettirmiş ve köprüyü tekrar eski haline getirmemişse çok tehlikeli bir durum ortaya çıkmıştır, ortaya çıkabilecek en tehlikeli kaza sebebi bu olabilir. Emniyet devreleri acil stopların ve kabin kapılarının emniyetini sağlayan elektrik bağlantısının genel adıdır. Emniyet devrelerinin köprülü olması demek kabinin kapı açık hareket edebilmesi anlamına gelir.
Asansör pornolarında ayrıca önemli güvenlik devreleri vardır. Bakımcı personel bu sistemleri sürekli kontrol etmek zorundadır, kesinlikle iptal etmemelidir. Sözgelimi bir pano kontaktörünün yapışık kaldığı tespit eden emniyet kontağı, motor aşırı ısınma durumunda çalışmayı durduran emniyet ekipmanı gibi bakım personeli her ayki bakımında bu emniyet devrelerini ve güvenlik ekipmanlarını kontrol etmek durumundadır. Ayrıca bakım personeli her bakımda UPS sistemini kontrol etmelidir. Elektrik kesintisi durumunda kabini en yakın kat hizasına getiren sistem denetlenmeli ve her bakımda denenmelidir. Böylelikle UPS sistemi aküleri canlı tutulur.